نمودار قیمت یک سهم بر حسب زمان، در بازه های مختلف زمانی میتواند بیانگر مطالب بسیاری باشد. این نمودار ساده در دل خود حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و ابزارهای مختلف تحلیل تکنیکال به ما کمک میکند تا بتوانیم اطلاعات مفیدی را از چارت قیمتی استخراج کنیم. اندیکاتورها یکی از این ابزارهای تحلیل تکنیکال (تحلیل فنی) هستند. برای آشنایی با تحلیل فنی مقاله تحلیل تکنیکال چیست را مطالعه کنید. تحلیلگر تکنیکی میتواند به کمک اندیکاتورها و ابزار دیگر میتواند روند قیمتی آینده را پیش بینی کند. در این مقاله قصد داریم به معرفی اندیکاتور بپردازیم و کاربرد آن را در تحلیل تکنیکال بیان کنیم. با ما همراه باشید.
اندیکاتور چیست؟
اندیکاتورها (Indicators) توابع ریاضی هستند که فرمول‌های خاصی دارند. متغییرهای این روابط ریاضی میتواند قیمت یک سهم، حجم معاملات، تعداد معاملات، زمان و غیره باشد. معمولا اندیکاتورها تعقیب کننده‌ی روندها هستند. هر کسی میتواند فرمولی بر اساس داده های گذشته یک سهم بنویسد و اندیکاتور خود را طراحی کند. اما برخی از اندیکاتورهای معروف وجود دارند که کارایی آنها در طول زمان به اثبات رسیده است و تحلیلگران فنی معمولا از آنها استفاده میکنند. اندیکاتورها مانند هر تابع ریاضی دیگر، نشان دهنده یک نمودار هستند. این نمودار در کنار نمودار قیمت، میتواند تفاسیر و معانی مختلفی داشته باشد که به تحلیلگر در پیش بینی آینده کمک میکند.
اگر با مفاهیم پایه‌ای بورس آشنایی ندارید بهتر است قبل از ادامه این بحث مقاله آشنایی با مفاهیم، تعاریف و اصطلاحات اولیه بورس را مطالعه بفرمایید.
یک مثال برای درک کارکرد اندیکاتورها
در اینجا برای مثال به فرمول بندی اندیکاتور RSI می پردازیم. بررسی این اندیکاتور معروف میتواند به درک چگونگی کارکرد سایر اندیکاتورها به ما کمک کند. فرمول محاسبه این اندیکاتور به شکل زیر است:
در این فرمول دو متغییر میانگین سود و میانگین ضرر وجود دارد. میانگین سود و میانگین ضرر به وسیله جمع قیمت روزهای مثبت و مفنی تقسیم بر تعداد روزها در یک بازه زمانی معیین است. این بازه زمانی متواند هر چند روزه باشد. اما به طور استاندارد بازه زمانی 14 روزه را برای این رابطه در نظر میگیرند. بنابراین برای محاسبه میانگین سود، باید قیمت های روزهای مثبت در 14 روز اخیر معاملاتی را باهم جمع کرد و بر 14 تقسیم کرد. برای میانگین ضرر هم باید قیمت‌های روزهای منفی سهم در طی 14 روز اخیر را باهم جمع و بر14 تقسیم کرد. شما میتوانید همین کار را در بازه 20 روزه اخیر انجام دهید. هرچه بازه بیشتر باشد، نوسان این اندیکاتور کمتر خواهد بود و به شما روند بلند مدت تری را نشان میدهد. هر چقدر که این بازه زمانی کوتاه باشد (مثلا 5 روزه) اندیکاتور روندهای کوتاه مدت تری را از سهم نشان خواهد داد. خوب با محاسبه دو متغییر میانگین سود و ضرر میتوان اندیکاتور RIS را در طول زمان رسم کرد. در واقع هر یک روزی که معاملات سهم به پیش میرود، یک RSI یک عدد جدید را نشان میدهد که با اتصال آنها نمودار اندیکاتور رسم میشود. برای مثال نمودار قیمت و اندیکاتور RSI مربوط به آن را مشاهده می‌کنید.
نمودار این اندیکاتور بین دو عدد 0 تا 100 نوسان میکند. هر زمان که نمودار به زیر عدد 30 بیاید، به معنی این است که قیمت سهم از میانگین ضرر 14 روز اخیر خیلی پایین تر است و مقدار این کاهش بیش از حد بوده است. در واقع به معنی این است که فروشنده ها در حال افراط کردن هستند و سهم در منطقه اشباع فروش است و این حالت چندان پایدار نخواهد بود. این تفسیر به معنی سیگنال خرید نیست اما میتواند یک هشدار به فروشنده ها باشد. بر عکس اگر اندیکاتور به بالای 70 و هرچه نزدیک تر به 100 برسد به معنی این است که خریداران در حال افراط هستند و سهم در منطقه اشباع خرید است. این میتواند یک هشدار برای خریداران باشد و باید انتظار تعدیل قیمت را داشته باشیم. در تصویر می‌بینیم که این انتظار برآورده شده است.
این یک مثال برای طرز کارکرد و نحوه تفسیر یک اندیکاتور بود. حال میتوان با استفاده از این اندیکاتور و ترکیب آن با ابزارهای دیگر تحلیل تکنیکال، به تحلیل سهم بپردازیم و نقاط ورود و خروج از معامله را مشخص کنیم. در واقع استفاده صحیح از هر اندیکاتور مبحث دیگری است که سعی خواهیم کرد در مقالات بعدی به تناوب آنها را بیان کنیم. به هر حال هر اندیکاتور فرمول خاص خود و البته کارایی خاص خود را دارد. در قسمت بعدی به انواع کلی اندیکاتورها خواهیم پرداخت.
انواع اندیکاتورها
شما با داده های یک سهم میتوانید یک اندیکاتور طراحی کنید که مخصوص به خود شما باشد. اما کارایی این اندیکاتور ممکن است محل بحث باشد. در طی سالیان سال استفاده از اندیکاتورها، اعتبار آنها مشخص میشود. در حال حاضر مشخص شده است که در حالت کلی یک اندیکاتور میتواند در یکی از سه گروه زیر دسته بندی شود:
- اندیکاتورھای روندنما یا دنبال کننده روند (Follower Trend)
- اندیکاتورھای نوسان نما یا اسیلاتور(Oscillator)
- اندیکاتورھای حجمی (Volume)
اندیکاتور های روند نما (Follower Trend):
اندیکاتورھای روندنما یا تعقیب کننده روند، دنباله‌رو روند قیمت هستند و مشخص خواهند کرد که روند قیمت چگونه است. این اندیکاتورها همیشه یک گام عقب تر از قیمت و رند قیمتی حرکت میکنند از این رو معمولا توانایی چندانی برای نشان دادن نقاط مناسب جھت ورود و خروج به بازار را ندارند و صرفا میتوانند مواردی ھمچون جھت روند جاری در بازار، قدرت روند، وجود یا عدم وجود روند، سرعت حرکت قیمت و غیره را مشخص نمایند.
برخی از معروف ترین اندیکاتورھای روندنما عبارتند از:
- میانگین ھای متحرک(Average Moving)
- باندبولینگر(Bands Bollinger)
- میانگین متحرک جھت دار(ADI)
اندیکاتور های نوسان نما (Oscillators):
دسته دوم اندیکاتورهای نوسان نما هستند. قدرت اصلی اندیکاتورھای نوسان نما در تشخیص بھترین نقاط جھت ورود و خروج به بازار است. این اندیکاتورھا معمولا بھترین سیگنالھای خود را در بازارھای رنج و نوسانی صادر میکنند ھرچند که دربازارھای جھت دار نیز میتوان از آنھا استفاده کرد به این شرط که از سیگنالھای خلاف جھت روند چشم پوشی گردد.
مشھورترین اندیکاتورھای نوسان نما عبارتند از:
- اندیکاتور شاخص قدرت نسبی(RSI)
- اندیکاتور استوکاستیک(Stochastics)
- اندیکاتور مکدی(MACD)
اندیکاتور های حجمی (Volume):
حجم معاملات یکی از فاکتورهای مهم در تحلیل تکنیکال است که میتواند نشان دهنده قدرت، جهت جریان نقدینگی باشد. اندیکاتورھای حجمی ھمانطور که از اسم شان مشخص است سعی میکنند میزان حجم معاملاتی در بازار را اندازه گیری نموده و تزریق پول به درون بازار و یا خروج سرمایه از یک سهم را تشخیص بدھند. میدانیم که حجم معاملات ھمواره نشانه بسیار خوبی بر میزان قدرت بازار میباشد و ھرچه حجم معاملات در بازار بیشتر باشد به معنی آن است که قدرت روند جاری نیز بیشتر خواھد بود.
معروف ترین اندیکاتور حجمی اندیکاتور شاخص جریان مالی (MFI) است.
