افزایش سرمایه از طریق حق تقدم چیست؟

یکی از اصطلاحاتی که در بازار بورس به کار می رود، افزایش سرمایه و حق تقدم است. احتمالا کسانی که به تازگی وارد بازار بورس شده اند، با این اصطلاح آشنایی چندانی ندارند. در این مقاله قصد داریم تا بطور کامل به تفسیر این موضوع بپردازیم. با ما همراه باشید.

افزایش سرمایه چیست؟

در شرکت‌های سهامی افزایش سرمایه زمانی اتفاق می افتد که میزان سرمایه اسمی ثبت شده شرکت افزایش یابد. به عبارت دیگر افزایش سرمایه همان افزایش تعداد سهام شرکت است که در بازار بورس منتشر می نماید. افزایش سرمایه به یکی از دلیل زیر می تواند اتفاق افتد:

• زمانی که شرکتی برای افزایش فعالیت های خود نیاز به تامین مالی دارد.
• زمانی که شرکتی می خواهد ساختار سرمایه خود را اصلاح کند.

روند افزایش سرمایه به این صورت است که در ابتدا هیئت مدیره تصمیم به افزایش سرمایه شرکت می نماید. سپس این تصمیم در قالب یک پیشنهاد به رای گیری سهام داران در جلسه مجمع عمومی فوق العاده سپرده می‌شود.

برای آشنایی کامل با مقوله افزایش سرمایه مقاله افزایش سرمایه در بورس چیست را مطالعه کنید.

اما محلی که افزایش سرمایه از آن تامین می شود هم مهم است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

انواع روش‌های افزایش سرمایه

شرکت ها از منابع متفاوتی اقدام به افزایش سرمایه می کنند. بنابراین روش‌های افزایش سرمایه نیز متفاوتند. متداول ترین این روش‌ها عبارتند از:

• افزایش سرمایه از طریق سود انباشته
• افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی‌های شرکت
• افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی
• افزایش سرمایه از طریق حق تقدم

در این مقاله به بررسی افزایش سرمایه از طریق حق تقدم خواهیم پرداخت.

افرادی که افزایش سرمایه به آن ها تعلق می گیرد

به سهامدارانی که در تاریخ اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق العاده شرکت برای افزایش سرمایه، مالک سهامی از آن شرکت باشند و یا

اصطلاحا در مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه حضور یابند، افزایش سرمایه تعلق می گیرد.

حق تقدم سهام در بازار بورس

همانطور که گفته شد، یکی از راه های افزایش سرمایه، حق تقدم است. زمانی که یک شرکت تصمیم به افزایش سرمایه می گیرد، در واقع تعداد سهام خود را در بازار بورس افزایش می دهد. سهامداران شرکت می خواهند منافع خود را به همان اندازه قبل از افزایش سرمایه حفظ کنند. از این رو زمانی که شرکت اقدام به افزایش سرمایه نماید، سهامداران نسبت به سایر کسانی که می خواهند این سهام جدید را بخرند اولویت دارند. اصطلاحا گفته می‌شود که سهامداران برای خرید این سهام حق تقدم دارند.

به این مثال توجه کنید:

شرکتی تصمیم گرفته تا سرمایه خود را به میزان 10 درصد افزایش دهد. ارزش اسمی هر سهم در بازار بورس ایران 1000 ریال است. در نتیجه این شرکت باید برابر با میزان مبلغی که افزایش سرمایه داده است، سهام 1000 ریالی در بازار بورس ارائه دهد. اگر 10 درصد از سرمایه حال حاضر شرکت y برابر با 000 000 000 10 ریال باشد، آن شرکت باید 000 000 100 ریال سهام جدید به بازار بورس ارائه دهد.

حال اگر شما 1000 سهم از شرکت y را دارا باشید، شما برای خرید 100 سهم جدید به ارزش اسمی 1000 ریال از افزایش سرمایه شرکت، حق تقدم خواهید داشت.

انواع حق تقدم

بطور کلی در افزایش سرمایه شرکت ها سه نوع حق تقدم وجود دارد:

• خرید سهام عادی
• خرید اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام
• خرید سایر اوراق بهادار

نحوه استفاده از گواهی حق تقدم خرید سهام

بطور کلی می توان به سه طریق از حق تقدم سهام استفاده نمود. این سه روش عبارتند از:

1- در مدت زمان تعیین شده (60 روز که قابل تمدید است) فرم مربوطه را تکمیل و مبلغ قابل پرداخت به شرکت مورد نظر واریز گردد. پس از مدت اعلام شده، سهامدار تعداد سهامی که حق تقدم آن ها را داشته، بدست می آورد.
2- چنانچه سهامدار تمایلی برای گرفتن سهامی که حق تقدم در افزایش سرمایه شرکت مذکور را ندارد، می تواند سهام خود را در بازار سرمایه بورس به فروش برساند.
3- در صورتی که سهامدار از افزایش سرمایه شرکت باخبر نباشد و زمان تبدیل آن به سهام گذشته باشد، شرکت سهام را به قیمت روز به فروش رسانده و مابه تفاوت آن (اختلاف در قیمت بازار و ارزش اسمی سهام) را برای شخص واریز خواهد کرد.

هدف ارائه حق تقدم

با ارائه حق تقدم، سهام جدیدی برای عرضه به سهامداران وجود دارد. سهامداران از این طریق می توانند به اندازه درصد مالکیت خود در شرکت مذکور، سهام جدید را در زمان اعلام شده به قیمت معلوم پذیره نویسی نمایند.

شرکتی که تصمیم به افزایش سرمایه می گیرید، با دو هدف حق تقدم را ارائه می دهد:

1- حفظ جایگاه و مدیریت سهامداران در اداره شرکت
2- حفظ حقوق سهامداران در برابر ارائه سهام جدید و در نتیجه، افت قیمت سهام

به عبارت دیگر، شرکت ها با دادن حق تقدم خرید سهام به سهامداران خود، باعث حفظ درصد مالکیت آن ها در شرکت می شوند.

چگونگی تبدیل حق تقدم به سهام

پس از آن که در مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه به تصویب رسید، فرمی تحت عنوان گواهی نامه حق تقدم خرید سهام برای سهامداران شرکت ارسال می شود. در این فرم اطلاعات افزایش سرمایه شرکت مورد نظر درج شده است. همانطور که پیش تر توضیح داده شد، سهامداران در مدت 60 روز می توانند فرم مورد نظر را تکمیل کنند. پس از روند تکمیل فرم، شرکت موردنظر باید به همان اندازه که در فرم اعلام شده است، مبلغ نقدی دریافت نماید. در این روند، سهامدار موظف است به تعداد گواهی های دریافتی از شرکت ارائه دهنده افزایش سرمایه، مبلغی برابر با ارزش اسمی سهم به شرکت مذکور پرداخت نماید. با توجه به این که ارزش اسمی هر سهم در حال حاضر 1000 ریال است، سهامدار با پرداخت هر 1000 ریال به ازای هر گواهی حق تقدم، یک سهم دریافت می نماید. پس از پروسه ثبت افزایش سرمایه شرکت مورد نظر، در یک بازه زمانی 3 تا 6 ماهه، حق تقدم های سهامدار به سهام تبدیل خواهد شد. در ادامه، نمونه ای از گواهی حق تقدم برای شما آورده ایم.

پذیره نویسی و فرآیند آن

در لغت پذیره نویسی به معنای نوشتن و امضا به پای سند می باشد. در واقع پذیره نویسی یعنی تعهد به انجام کاری که در نوشته ی امضا شده لحاظ شده است. در بورس نیز پذیره نویسی به معنای پروسه خرید اوراق بهادار از ارائه دهنده و یا نماینده قانونی آن و متعهد شدن به پرداخت کامل وجه لحاظ شده در قرارداد است. به عبارت دیگر، شخص از این طریق متعهد می شود که بخشی از سرمایه شرکت را قبول کرده و در سهامی عام آن شریک شود.

برای انجام پروسه ی پذیره نویسی در ابتدا لازم است که همه مؤسسان شرکت آن را امضا نمایند. سپس طرح موردنظر به اداره ثبت شرکت ها داده می شود. مؤسسان موظفند در کنار این طرح، اظهارنامه و اساسنامه شرکت را نیز در اختیار آنان قرار دهند. پس از آن که اظهارنامه، اساس نامه و طرح پذیره نویسی توسط مسئول ثبت شرکت ها مطالعه شد، آن را با قانون تطبیق می دهند. پس از آن، مجوز انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی سهام صدور می شود. در مرحله بعد، مؤسسان شرکت اعلامیه را در روزنامه از پیش تعیین شده آگهی می کنند. بدین صورت عموم مردم خبردار شده و پذیره نویسان برای تقبل سرمایه شرکت اقدام خواهند کرد.

مزایای حق تقدم

در این بخش، مزایای عرضه حق تقدم را از دو دیدگاه مورد بررسی قرار می دهیم:

1- مزایای حق تقدم از دیدگاه سهامداران

• حفظ میزان تاثیر در اداره شرکت
• حفظ منافع با کاهش قیمت سهام

2- مزایای حق تقدم از دیدگاه شرکت

• کاهش هزینه تامین مالی در این روش در مقایسه با فروش سهام عادی
• کاهش نسبت اهرمی و افزایش ظرفیت اوراق قرضه شرکت با ارائه حق تقدم
• کاهش قیمت سهام و به دنبال آن افزایش تقاضا با ارائه حق تقدم
• استقبال سهامداران از آن به ذلیل قیمت پایین و جذب سرمایه بیشتر توسط شرکت

معایب حق تقدم

البته حق تقدم معایبی هم دارد که عبارتند از:

• پروسه زمان بر پذیره نویسی و احتمال تغییر جهت بازار در این مدت که می تواند موجب ضرر زیاد سهامداران شرکت شود.
• بی خبری سهامداران از پذیره نویسی و یا عدم وجود موقعیت مالی خوب سهامداران برای شرکت در پذیره نویسی که موجب ضرر آن ها می شود.

کدام حق تقدم ارزش خریدن دارد

برای اینکه بتوانید حق تقدمی که برای شما سود آور است را بخرید، به شکل زیر توجه کنید. با توجه به فرمول ذکر شده، می توانید خرید مناسبی در هنگام افزایش سرمایه شرکت ها داشته باشید.