در این مقاله به زبان ساده داستان افزایش سرمایه را توضیح داده‌ایم. اگر شما تازه به بازار سرمایه ورود کرده‌اید، باید بدانید احتمالا در آینده با مفهوم افزایش سرمایه در بورس زیاد سر و کار دارید. بنابراین امروز یک بار برای همیشه این موضوع را به خوبی فرا بگیرید. قطعا در آینده این مطلب برای شما سودمند خواهد بود و دوباره به ان مراجعه خواهید کرد. در خلال این مقاله با مفاهیم سود انباشته، ارزش اسمی سهام و سرمایه ثبت شده نیز بیشتر آشنا خواهید شد.
مفهوم افزایش سرمایه به زبان ساده
مفهوم افزایش سرمایه در بورس درست مانند خُرد کردن پول است. فرض کنید یک اسکناس ده هزار تومانی دارید و آن را به کسی می‌دهید و در عوض پنج اسکناس دو هزار تومانی دریافت می‌کنید. در ابتدا شما یک عدد اسکناس داشتید و اکنون پنج عدد اسکناس دارید، ولی ارزش این اسکناس‌های جدید یک پنج آن اسکناس اولیه است.در افزایش سرمایه هم، یک سهم خرد میشود و تبدیل به چند سهم میشود اما به همان نسبت ارزش و قیمت آن کاسته میشود. مثلا یک سهم 1000 تومانی بعد از افزایش سرمایه صد در صدی تبدیل به دو سهم 500 تومانی میشود. بنابراین اگر فرضا شما 3000 سهم از این شرکت را داشتید (با قیمت هر سهم 1000 تومان) بعد از افزایش سرمایه تعداد سهام شما میشود 6000 سهم ولی با قیمت 500 تومان. بنابراین ارزش کل سهام شما تغییری نمی‌کند.
شرکت‌ها به چه منظور افزایش سرمایه می‌دهند؟
شرکت‌ها عموما به دو دلیل زیر اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند:
- تامین منابع جدید برای گسترس فعالیت‌های شرکت
- اصلاح ساختار مالی شرکت
انواع افزایش سرمایه در بورس
برای اینکه انواع افزایش سرمایه را تشریح کنیم ابتدا باید با مفهوم سرمایه ثبت شده شرکت و ارزش اسمی سهام آشنا شوید. هر شرکتی در زمان تاسیس یک سرمایه‌ای را به عنوان سرمایه‌ی اولیه ثبت کرده است. همان سرمایه‌ی ثبت شده اولیه تعداد کل سهام یک شرکت را مشخص میکند. مثلا فرض کنید فلان شرکت آمده و با 1000 تومان سرمایه شرکت را ثبت کرده است. اگر این سرمایه را تقسیم بر 100 تومان کنید، تعداد کل سهام این شرکت مشخص میشود. یعنی تعداد کل سهام این شرکت 10 برگه سهم بوده است.
این 100 تومان در واقع ارزش یا قیمت اسمی سهم است که برای سهام تمامی شرکت‌های بورسی ایران یکسان است. حال فرض کنید همین شرکتی که در بالا مثال زدیم بعد از چند سال بخواهد تعداد کل سهام خود را از 10 سهم به 20 سهم افزایش دهد. این شرکت باز هم باید سرمایه‌ی معادل ارزش اسمی این 10 سهمی که قرار است به تعداد کل سهام شرکت اضافه شود را از یک جایی تامین کند.
درست مثل روز اول که تعداد سهام وابسته به سرمایه اولیه شرکت بود. در واقع شرکت باید سرمایه‌ی ثبت شده‌ی خودش را افزایش دهد تا بتواند به همان نسبت تعداد سهام خودش را زیاد کند. اصطلاح افزایش سرمایه از همین جا آمده است.
محل تامین سرمایه نوع افزایش سرمایه را مشخص میکند
حال محلِ تامین این سرمایه‌ی مورد نیاز برای افزایش سرمایه میتواند از سود شرکت باشد که طی سال‌های گذشته به سهامداران پرداخت نشده و در شرکت ذخیره شده است (سود انباشته)، یا میتواند از برآورد قیممت روز دارایی‌های شرکت باشد و یا میتواند سرمایه‌ی مورد نیاز را از سهامداران تامین کند.
به هر حال محل تامین سرمایه‌ی مورد نیاز برای افزایش سرمایه باعث بوجود آمدن روش‌های مختلف افزایش سرمایه شده است. در ادامه به سه روش مرسوم خواهیم پرداخت.
روش اول: افزایش سرمایه از محل سود انباشته
در این روش سرمایه مورد نیاز برای افزایش سرمایه (سرمایه‌ای معادل با ارزش اسمیِ سهامی که قرار است به تعداد کل سهام شرکت اضافه شود) از سود انباشته شرکت تامین میشود. در این روش سهامدارها نباید هزینه‌ای پرداخت کنند و سهام اضافه شده به صورت اتوماتیک به پرتفوی سهامداران افزوده میشود (اصطلاحا به سهام جایزه معروف است). در این روش پولی از خارج وارد شرکت نمی‌شود و تنها مزیت آن برای شرکت این است که سود انباشته به چرخه توسعه شرکت وارد میشود. از انجا که در این روش سهامدار پولی پرداخت میکند، این روش جذابیت زیادی برای سهامدارها دارد.
روش دوم: افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
شرایط افزایش سرمایه در این روش مانند روش قبلی است با این تفاوت که محل تامین سرمایه از محاسبه ارزش روز دارایی‌های شرکت است. به عبارتی در این روش محاسبه می‌کنند که دارایی‌های شرکت نسبت به روز اول شرکت سرمایه خودش رو ثبت کرده چه مقدار بیشتر شده و به همون اندازه اجازه افزایش سرمایه وجود دارد. در این روش شرکت نفع زیادی از افزایش سرمایه نمی‌برد و تنها مزیت آن این است دارایی‌های شرکت به روز میشود و صورت‌های مالی شرکت نظم می‌گیرد.
روش سوم: افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
در این روش سرمایه‌ی مورد نیاز برای افزایش سرمایه‌ی شرکت از سهامدارها تامین میشود. بنابراین سهامدار باید به تعداد سهامی که دارد، به ازای هر برگه سهم، مبلغ 100 تومان پرداخت نماید (در صورت تمایل به شرکت در افزایش سرمایه). در این روش نقدینگی از خارج به شرکت وارد میشود و برای شرکت منافع زیادی دارد. اما سهامدارها به علت اینکه باید پول پرداخت کنند و همین طور طولانی شدن فرایند افزایش سرمایه، چندان از این روش استقبال نمی‌کنند. البته باید بدانید این پول برای سهامدار هزینه نیست بلکه یک نوع سرمایه گذاری است و به همان اندازه قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه کمتر افت میکند. این روش جزئیات بیشتری دارد که مربوط به بحث حق تقدم است و در ادامه به این مفهوم خواهیم پرداخت.
چرا افزایش سرمایه برای سهامدارها جذاب است؟
معمولا شرکت‌هایی که برنامه افزایش سرمایه داشته باشند، مورد استقبال اهالی بازار قرار می‌گیرند. این امر دو علت اصلی دارد:
- از نظر روانی وقتی قیمت یک سهم بعد از افزایش سرمایه خیلی کاهش میابد (ارزان میشود)، به صورت ذهنی سرمایه‌گذاران بیشتری برای خرید آن ترغیب می‌شوند. مخصوصا اگر قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه زیر 100 تومان باشد.
- امیدواری به بهبود وضعیت بنیادی شرکت از منافع افزایش سرمایه
حال که به زبان ساده متوجه شدید افزایش سرمایه چیست پیشنهاد میکنم مقاله افزایش سرمایه در بورس چیست را مطالعه کنید تا به صورت تخصصی تر این موضوع را مطالعه کنید و از جزئیات آن اطلاع پیدا کنید.
