بازار دو طرفه چیست؟ (فروش تعهدی در بورس)

بازار دو طرفه یک اصطلاح رایج در اکثر بازارهای مالی در سراسر دنیا است که به تازگی در بورس ایران برای چند نماد محدود اجرایی شده است. فروش تعهدی نامی است که برای این ساز و کار در نظر گرفته اند. در این مقاله میخواهیم به زبان خیلی ساده این ساز و کار را توضیح بدهیم و کاملا این مسئله را شفاف سازی کنیم. با ما همراه باشید.

بازار دو طرفه به زبان ساده

بازار دو طرفه اصلا چیز عجیب و غریبی نیست. در بازار دو طرفه شما میتوانید سهمی را که ندارید، اول فروش بزنید و بعدا آن را بخرید. اگرچه این موضوع در ابتدا کمی گیج کننده است اما تنهاکافی است ذهن خود را باز کنید و به سادگی به قضیه نگاه کنید.

فرض کنید شما یک سهم را ندارید اما فکر میکنید قیمت آن خیلی بالاست و باتوجه به تحلیل یا استراتژی شما، الآن زمان مناسبی برای فروش این سهم است و پیش بینی میکنید در آینده قیمت پایین می آید. خوب در بازار دو طرفه با اینکه شما این سهم را ندارید اما میتوانید آن را به تعداد دلخواهتان بفروشید و بعدها که قیمت پایین آمد همان تعدادی که فروش زده اید را بخرید و از این نوسان قیمت کسب سود کنید. صبر کنید! چون شما این سهم را ندارید میتوایند هر تعداد سهم که دوست دارید به فروش برسانید اما نباید مقدار ارزش فروش شما بیشتر از پول شما (اعتبار شما در کارگزاری) شود. خوب تا اینجا هیچ چیز عجیبی نبود.

شما همانطور که میتوانید به اندازه پولتان یک سهم را بخرید و بعد بفروشید، همان طور نیز میتوانید به اندازه پولتان اول بفروشید و بعد بخرید. همان طور که شما وقتی سهمی را که دارید میفروشید دیگه کاملا نقد می شوید، در اینجا هم وقتی سهمی را که فروش زده اید می خرید در واقع نقد می شوید. خوب طبیعی است که اگر خرید شما پایین تر از قیمت فروشتان باشد شما سود میکنید اما اگر سهمی را که فروش زده اید رشد کند شما وارد ضرر میشوید و اگر در قیمت بالاتر از فروشتان آن را بخرید، خوب طبیعی است که ضرر کرده اید. در واقع همه چیز را باید برعکس کنید!

اصطلاحاتی که در بازار دو طرفه می شنوید

در بازار بورس تا الآن وارد شدن به معامله مترادف با خرید سهام بود، اما با دوطرفه شدن بازار سهام، “وارد شدن به معامله” اصطلاحی است که میتواند به معنی خرید یا فروش یک سهمی باشد که شما قبل از آن هیچ پوزیشنی نسبت به آن نداشته اید. پوزیشن خرید و پوزیشن فروش نیز اصطلاحی است که اشاره به موقعیت شما در یک سهم است.

برای مثال رضا پوزیشن فروش در خوردو گرفته است و علی یک پوزیشن خرید در خزامیا گرفته است. این ها اصطلاحاتی است که در اینده بیشتر آنها را خواهید شنید. همچنین باز کردن معامله و بستن معامله دو اصطلاح دیگر در بازارهای دوطرفه است. وقتی شما یک معامله یا پوزیشن فروش باز میکنید یعنی یک سهمی را که نداشته اید را فروش زده اید. وقتی یک معامله خرید باز میکنید یعنی یک سهم را که نداشته اید خریده اید (همان روال عادی). وقتی معامله خود را می بندید یعنی اگر یک سهم را فروش زده اید خرید میکنید یا سهمی را که خریده اید میفروشید. در هر دوصورت شما معامله خود را بسته اید و نقد شده اید.

بورس آتی کالا یکی از بازارهای داخلی دوطرفه است. افرادی که در بورس آتی کالا فعالیت دارند با این اصطلاحات آشناتر هستند.

فروش تعهدی یا استقراضی چیست؟

فروش تعهدی یا فروش استقراضی (Short Selling) یک مفهوم در فروش تعهدی یک دارایی مثل سهام است که منجر می‌شود سرمایه‌گذاران در شرایط منفی بتوانند در بازار سرمایه فعال باشند و کسب درآمد کنند.

این ساز و کار برای چند نماد خاص در بورس ایران از 4 اسفند 98 عملیاتی شد. فروش استقراضی مسئله جدیدی نیست و در بسیاری از بازارهای مالی مورد استفاده قرار میگیرد ولی با عنوان “فروش تعهدی” پای خودش را به تازگی به بورس ایران باز کرده است. دلیل نامگذاری این ابزار (که در بالا به زمان ساده آن را بیان کردیم) از فروش استقراضی به فروش تعهدی این است که در این ابزار فردی متعهد می‌شود سهامی را که فروخته شده از بازار بخرد و برگرداند. در واقع سهم را قرض نمی‌گیرد، بلکه متعهد به خرید و بازگرداندن آن می شود. از نظر عقد وکالت، این روش قابل قبول‌ترین شکلی است که می‌تواند برای فروش تعهدی اتفاق بیفتد.

مزیت بازارهای دوطرفه و ابزار فروش تعهدی

بازارهای دوطرفه جذابیت بیشتری دارند و مزیت جالبی دارند. فروش تعهدی منجر خواهد شد سرمایه‌گذاران بتوانند در هر دو شرایط مثبت و منفی در بازار بورس فعال باشند و کسب درآمد کنند. بر این اساس، با بکارگیری این ابزار در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری که تصور می‌کند قیمت سهام یک شرکت بیش از اندازه رشد کرده یا در آینده احتمال کاهش قیمت آن سهم به دلایل بنیادین یا تکنیکالی وجود دارد می تواند آن را بفروشد و با کاهش قیمت سود کند.

سازکار ان به این شکل است که می‌تواند سهام را به وکالت از شخص دیگر (مالک سهام) بفروشد و هر زمان که خود یا مالک سهام اراده کرد مثل اوراق فروش رفته را برای مالک خریداری کند.

البته این مراحل توسط کارگزاری ها انجام میشود و شما نیازی نیست درگیر این مسائل شوید. فقط کافی است سهم را بفروشید و در قیمت پایین تر بخرید و سود کنید، به همین سادگی!

دو طرفه شدن بورس چه تاثیری بر روند بازار دارد؟

این ساز و کار برای اهالی بورس ایران کمی جدید است. اجرایی شدن بازار دوطرفه در بورس به این منعنی است که از فشار خرید های هیجانی کاسته خواهد شد و روندهای شارپ صعودی ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد. پیش از این با ورود یک سرمایه گذار جدید به بورس او محکوم بود در بدو ورود و ابتدا به ساکن اقدام به خرید سهام کند. در واقع ورود نقدینگی جدید منجر به افزایش قیمت‌ها میشد در حالی که ممکن است قیمت ها از ارزش واقعیشان بیشتر باشد و به واقع ارزش خرید نداشته باشند و خوب این مسئله میتواند کمی غیر منطقی باشد.

اما در بازار دوطرفه ورود نقدینگی جدید و سرمایه گذار جدید به معنی بالا رفتن قیمت ها نخواهد بود و ممکن است سرمایه گذار جدید در بدو ورود خود اقدام به فروش یک سهم نماید. در حالت کلی میتوان گفت با دوطرفه شدن بازار جلوی سفته بازی گرفته میشود و دیگر یک عده نمیتوانند تمامی سهم های یک شرکت را تصاحب کنند و حاضر به فروش آن نباشند. در این حالت شما بدون داشتن ان سهم میتوانید آن را بفروشید و این مطلب کمک خواهد کرد که شاهد ایجاد حباب قیمتی در هیچ سهمی نباشیم.

در این راستا کارشناسان مربوطه به این ساز و کار خوش بین هستند و بر این باورند که هرچه به عنوان تنوع و ابزارسازی در بازارهای مالی و بازار سرمایه بکار گرفته شود، برای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای ایجاد شادابی، کاهش ریسک و افزایش حجم نقدشوندگی بازار بسیار کمک کننده است و فروش تعهدی جزو تکمیل کننده‌ترین ابزارهایی است که باعث محدودیت نوسان قیمت خواهد شد.

ادامه دارد …