تحلیل آینده بورس از منظر مقایسه ارزش بازار و نقدینگی کل

بورس در سالی که گذشت (سال 1398) روند صعودی را طی کرد و بازدهی مناسبی را نصیب سرمایه گذاران کرد. اما چیزی که برای سرمایه گذاران و اهالی بورس اهمیت دارد تحلیل آینده بورس است. در تاریخ نگارش این مقاله (10 فروردین 99) سه روز کاری از فعالیت بورس در سال جدید گذشته است و در این سه روز شاهد بازار سراسر سبزی بوده‌ایم که سرمایه گذاران را نسبت به آینده بورس در سال 99 امیدوار کرده است. اما رشد بازار سرمایه که از اواخر سال 97 آغاز شده و تا به امروز ادامه داشته است تا کی ادامه خواهد داشت؟ این یک سوال بسیار مهم و اساسی است که تمامی فعالان بازار بورس به دنبال پاسخ آن هستند.

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

خرید و دانلود کتاب (قیمت با تخفیف: 45 هزار تومان)

ما در این مقاله می‌خواهیم از منظر یک مقایسه از ارزش بازار سرمایه و نقدینگی کل کشور به پیش بینی یا تحلیل آینده بورس بپردازیم. سعی میکنیم مطلب را طوری بیان کنیم که علاوه بر اینکه میتواند دید روشن تری برای سرمایه گذاری در بورس برای سال 99 به خوانندگان بدهد، حاوی مطالب آموزشی و ارائه یک روش تحلیلی مدون باشد که در تمامی زمان ها بتوان از این روش برای تخمین روندهای بلند مدت بورس استفاده کرد.

تحلیل آینده بورس از منظر مقایسه ارزش بازار و نقدینگی کل در کشور، میتواند یک روش تحلیلی برای پیش بینی زمان اتمام یک روند صعودی یا نزولی در رالی‌های بلند مدت کلیت بازار باشد. شاید بتوان این روش را تحلیل بنیادی کلیت بازار بورس نامید. با همراه باشید.

ارزش کل بازار بورس چیست؟

به بیان ساده ارزش کل بازار سرمایه یعنی مجموع ارزش تمامی شرکت‌های بورسی و فرابورسی که با قیمت روز تمامی سهم‌ها محاسبه میشود. البته شما نیازی به محاسبه این عدد ندارید، برای دانستن ارزش کل بازار سرمایه کافی است به سایت TSETMC مراجعه کنید و ارزش بازار بورس و فرابورس را با هم جمع کنید. در تصویر زیر این دو مقدار را مشاهده میکنید. نشانگر موس را روی عدد نگه دارید تا رقم کامل نمایش داده شود.

در تصویر بالا ارزش بازار بورس 19,448,416,673,411,098 ریال، تقریبا معادل 1944 هزار میلیارد تومان است. همچنین ارزش فرابورس 4,163,715,137,110,037 ریال، تقریبا معادل 416 هزار میلیارد تومان است. بنابراین مجموع ارزش کل بازار سرمایه چیزی حدود 2360 هزار میلیارد تومان است (در زمان نگارش این مقاله). این عدد را داشته باشید تا بعدا درباره آن صحبت کنیم. قبل از آن اجازه بدهید ببینیم تعریف نقدینگی و اهمیت آن چیست.

نقدینگی کل چیست و چه اهمیتی دارد؟

نقدینگی کل کشور شامل مجموع کل پول و شبه پولی است که در اقتصاد کشور در جریان است. منظور از پول دارایی‌هایی است که کاملا نقد است و شما میتونید هر لحظه از آن برای مبادله استفاده کنید، سپرده های بانکی که هر لحظه میتوان از آن استفاده کرد، اسکناس و سکه همگی پول نقد محسوب میشوند و شبه پول نیز سپرده‌های بانکی بلند مدت است که نمیتوان تا تاریخ معینی از آن استفاده کرد. بنابراین به مجموع همه اینها اصطلاحا “نقدینگی کل” میگویند.

حجم نقدینگی و اثرات رشد آن در اقتصاد

عوامل موثر بر حجم نقدینگی کل در اقتصاد عمدتا شامل تغییرات سه فاکتور زیر است:

• خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی
• خالص بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی
• بدهی بخش غیردولتی به سیستم بانکی

در اینجا نمی‌خواهیم درباره علل و عوامل رشد نقدینگی در کشور بپردازیم. چیزی که برای ما مهم است اثرات تغییرات نقدینگی بر اقتصاد و به تبع آن بر بورس است. تغییرات حجم و ترکیب نقدینگی در اقتصاد بسیار اهمیت دارد. در هر اقتصادی، رشد نقدینگی اجتناب ناپذیر است ولی موضوع مهم این است که اگر رشد نقدینگی بیش از رشد تولید باشد، آثار آن به صورت رشد قیمت‌ها و ایجاد تورم ظاهر می‌شود.

هر چقدر نقدینگی دست مردم بیشتر باشد، مردم بیشتر به خرید می‌پردازند (تقاضا زیاد میشود) و قیمت‌ها اتوماتیک بالا میرود. حال اگر در یک اقتصاد، ظرفیت‌های واقعی تولید افزایش نیافته باشد ولی پول جدیدی توسط بانک مرکزی خلق شده باشد (بانک مرکزی عامل ایجاد نقدینگی جدید است)، این عدم توازن باعث ایجاد تورم خواهد شد. میانگین سالانه نرخ رشد نقدینگی در اقتصاد ایران از سال 1353 تا اکنون در حدود 27 درصد بوده است؛ این در حالی است که میانگین سالانه رشد اقتصادی (تولید) در این دوره اندکی بیش از 2 درصد بوده است.

به روشنی می‌توان دریافت که چرا در این مدت میانگین نرخ سالانه تورم در حدود 19 درصد بوده است. وقتی حجم نقدینگی با شتاب بیش از ظرفیت‌های تولید رشد کند نتیجه آن تورمی است که در طی این 45 سال شاهد آن بوده ایم. ناکارآمد بودن نظام بانکی یکی از عوامل ایجاد این عدم تناسب است. این موضوع دلایل بسیار زیاد دیگری نیز دارد که در اینجا موضوع بحث ما نیست.

رابطه حجم نقدینگی و ارزش بازار بورس

حجم کل نقدینگی و ارزش کل بازار سرمایه دو پارامتر کلان اقتصادی هستند که با یکدیگر رابطه مستقیمی دارند. به عبارتی شاخص قیمت سهام بورس با نقدینگی رابطه مثبت دارد و رشد نقدینگی به رشد بازار بورس منتهی خواهد شد. این یک رابطه کلی بین این دو پارامتر است که ما بر پایه همین رابطه، میخواهیم به تحلیل آینده بورس از منظر مقایسه بین نسبت‌های این دو پارامتر در گذشته و امروز بپردازیم.

این روزها ارزش کل بازار بورس به مرز ارزش کل نقدینگی در کشور نزدیک شده است و این میتواند برای ما بسیار مهم باشد. برخی از تحلیلگران معتقدند این موضوع میتواند مقدمه‌ای برعوامل موثر بر ریزش بازار بورس در سال 99 باشد. اجازه بدهید بیشتر این موضوع را بررسی کنیم.

حجم کل نقدینگی در کشور در حال حاضر (در تاریخ نگارش این مقاله در 10 فروردین 99) چیزی حدود 2400 هزار میلیارد تومان است و ارزش کل بازار سرمایه هم تقریبا 2360 هزار میلیارد تومان است (در بالا اشاره شد). به عبارت دیگر ارزش بورس تقریبا به 100 درصد حجم نقدینگی کل کشور رسیده است! اجازه بدهید ببینیم این نسبت در گذشته چگونه بوده است. خوب با بررسی نمودار زیر که نشان دهنده نسبت ارزش کل بازار به کل نقدینگی است، همه چیز روشن میشود.

نزدیک شدن ارزش بازار سرمایه به مرز نقدینگی کل، در گذشته یکبار اتفاق افتاده است. این قضیه یک بار در دی ماه سال 92 اتفاق افتاده است و موجب اصلاح سنگین بازار بورس شد. در نمودار بالا می‌بینید که در دی ماه سال 92 ارزش کل بازار سرمایه به حدود 95 درصد نقدینگی کل کشور رسید و دقیقا در همان تاریخ ریزش شاخص کل بورس را در نمودار زیر مشاهده کنید.

در حال حاضر (فروردین 99) دوباره ارزش بازار به 100 درصد نقدینگی کل کشور نزدیک شده است (به نمودار دقت کنید). با این اوصاف شاید با خود بگویید که باتوجه به مطالب بالا زمان ریزش سنگین بورس فرا رسیده است، اما عجله نکنید! نکته مهمی که باید در نظر داشت شرکت‌های جدید الورود به بورس است که در طی این 7 سال وارد بورس شده‌اند.

با توجه به ورود شرکت‌های جدید به بورس (عرضه‌های اولیه)، این نسبت از قابلیت مقایسه یک به یک با گذشته برخوردار نیست و برای مقایسه باید نسبت‌های کنونی رو کمتر از نسبت‌های تاریخی متناظر در نظر گرفت. در واقع اگر بخواهیم کل ارزش بازار بورس را بدون شرکت‌های جدید در نظر بگیریم، ارزش بازار شاید حدود 80 درصد نقدینگی کل باشد. بنابراین از این منظر شرایط کمی با سال 92 فرق دارد.

ارزش دلاری بازار سرمایه و اهمیت آن در تحلیل آینده بورس

نکته بعدی که باید به آن توجه کرد ارزش دلاری بازار سرمایه است. نمودار ارزش دلاری کل بازار سرمایه را در تصویر زیر می‌بینید. در دی ماه 92 ارزش دلاری بازار سرمایه 175 میلیارد دلار رسیده بود دز حالی ارزش دلاری بازار در فروردین 99 با تمام شرکت های جدیدی که وارد بورس شده‌اند، تنها 144 میلیار دلار است (با توجه به نرخ روز دلار که تقریبا 16 هزار تومان است).

باتوجه به مطلب بالا، با همه رشدی که شاخص بورس در سال 98 داشته است، ارزش دلاری بازار سرمایه هنوز به سقف تاریخی خودش در دی ماه 92 نرسیده است. بنابراین از این منظر هم به نظر میرسد با شرایط سال 92 هنوز فاصله داریم. بنابراین میتوان نتیجه گرفت صرف برابری ارزش کل بورس با حجم نقدینگی کل، به هیچ عنوان نمی‌توانیم بگوییم که بورس حبابی شده است و قطعا ریزش خواهد کرد.

اما اتفاقی که در سال 92 در پی برابری حجم نقدینگی کل و ارزش بازار سرمایه رقم خورد میتواند یک زنگ خطر جدی برای اهالی بازار سرمایه باشد. فارغ از اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد، این داستان را پیگیری کنید و به عنوان یک درس مهم به تجربیات خودتان اضافه کنید.

زمان خروج از بازار

با توجه به برابری نقدینگی با ارزش بازار در سال 92 و سال 99، یعنی ارزش دلاری نقدینگی نیز به مانند ارزش دلاری بورس در سال 99 نسبت به 92 کمتر است. این یعنی اگر سال 92 را مبدا بگیریم، نقدینگی با دلار به طور متناسب رشد نکرده است و سرعت رشد دلار بیشتر بوده است. حالا اینجا باید توجه کنید که در سال 92 با آن نسبت، چه اتفاقی افتاده است؟

آن نسبت در آن تاریخ پایدار نبود که شاید علتش پایین بودن تصنوعی دلار در آن تاریخ بوده و الآن به قیمت واقعی تری رسیده است، اما اصلا قرار نیست ما به آن نقطه سال 92 برسیم، چیزی که برای ما اهمیت دارد آینده بورس است. خوب با آن ارزش دلاری نقدینگی و ارزش دلاری بورس و با آن نسبت ارزش بورس به نقدینگی در سال 92، شاهد ریزش بازار بودیم، اگر دوباره همه این متغییرها به نوعی به شرایط سال 92 برسد، میتوان نتیجه گرفت بازار در آستانه ریزش است. این یک تحلیل مقایسه ای است.

خوب حالا چیزهایی که میتواند شرایط را نزدیک دی ماه سال 92 کند به شرح زیر است:

• قیمت دلار تا حدود 13 هزار تومان افت کند ( ارزش دلاری بورس و ارزش دلاری نقدینگی به سال 92 نزدیک میشود)
• ارزش کل بورس بالاتر برود به نحوی که سرعت رشدش بیشتر از رشد نقدینگی باشد (ارزش دلاری بورس به سال 92 میرسد و نسبت ارزش بورس به نقدینگی هم مثلا به 130 درصد میرسد)

اگر بخواهیم با این استراتژی اقدام کنیم، از این زمان به بعد (10 فروردین 99) در صورت اتفاق افتادن هر یک از دو حالت بالا یا اتفاق افتادن هم زمان آنها، شرایط به دی ماه 92 نزدیک میشود و میتوان نتیجه گرفت بازار در آستانه ریزش قرار خواهد گرفت و باید از بازار خارج شد.

نتیجه گیری

با توجه به مطالب بیان شده دز این مقاله میتوان به عنوان یک روش تحلیلی مقایسه‌ای، روندهای آتی بورس را از منظر مقایسه‌ی ارزش بازار با حجم نقدینگی کل و همچنین توجه به ارزش دلاری بازار پیشبینی کرد.

هیچ کس آینده را نمی‌تواند پیشگویی کند، ما باید به دنبال نشانه‌ها باشیم. چیزی که واضح است باید تقاضا برای بازار وجود داشته باشد و تقاضا هم مستلزم وجود نقدینگی می‌باشد. هر چقدر ارزش بازار بورس بیشتر از ارزش نقدینگی شود، یعنی در حال حرکت به جایی هستیم که ممکن است بازار به یک ثباتی برسد یا دچار ریزش شود. در این میان هر چقدر نشانه‌های بیشتری را پیدا کنیم به پیش بینی درست نزدیک‌تر خواهیم شد.

برای اینکه بتوانیم زمان این تعادل بازار را بدست آوریم می‌توانیم به ارزش دلاری بازار نگاه کنیم و آن را با سقف قبلی مقایسه کنیم. در نهایت باید گفت تمامی این تحلیل‌های مقایسه‌ای، ذاتا قطعیتی در آنها نیست و تنها یک روش احتمالاتی است که نیازمند توسعه بیشتر برای بالا بردن احتمال وقوع یک پیش بینی است.