در روندهای نزولی بورس، معمولا سوالی که برای اکثر افراد مطرح است که بورس تا کجا ریزش یا اصلاح میکند؟ توجه کنید اصلاح و ریزش دو مفهوم متفاوت در بین اهالی بازار است. اصلاح افت موقتی در جهت روند است ولی ریزش به معنی تغییر روند صعودی بازار به روند نزولی است. اما به هر حال این سوال جواب مشخصی ندارد، واقعا کسی نمی‌داند بورس دقیقا تا کجا می‌ریزد یا اصلاح میکند، اما بازار تا کجا میتواند بریزد؟ این سوال اتفاقا جواب دارد که جواب آن را در ادامه ذکر خواهیم کرد.
در بورس، گذشته چراغ راه آینده است!
برای موفقیت در هر کاری ابتدا باید با افراد باتجربه و بادانش آن حوزه مشورت کرده و از رهنمون‌های آنها بهره‌مند شد و بورس نیز از این قاعده مستثنی نیست. آیا فرد باتجربه‌ای که در زمینه بورس حداقل 8 سال تجربه فعالیت مستمر داشته باشد را می‌شناسید؟ اگر پاسخ شما مثبت است شما خوشبخت هستید! در صحبت‌های این فرد قطعا نکات بسیار ارزشمندی را می‌توانید پیدا کنید که در هیچ سایت یا کتابی وجود ندارد.
اما اگر همچنین فردی را نمی‌شناسید نگران نباشید. بنده مصطفی دهقان (نگارنده‌ی این مقاله) با 13 سال سابقه فعالیت در بازار سرمایه ایران، در این مقاله قصد دارم نکته‌ای را به شما بگویم که در هیچ کتاب یا کلاسی به شما اموزش نمی‌دهند.
در زمان نگارش این مقاله در 6 مهر 1399 بازار بورس در یک ریزش شدید به سر می‌برد و شاخص هم وزن در طی دو ماه گذشته حدود 22 درصد ریزش را تجربه کرده است و قیمت بسیاری از سهام‌ها چیزی حدود 40 تا 60 درصد در طی دو ماه گذشته کاهش یافته است.
سوال بسیاری از افراد در این برهه‌ی تاریخی از بورس این است، بورس تا کجا می‌ریزد؟
همان طور که در ابتدای مقاله گفته شد، هیچ کس نمی‌تواند به طور دقیق پایان ریزش را پیشگویی کند، اما این که بازار تا کجا میتواند ریزش داشته باشد سوال دیگری است که جواب آن نیازمند رجوع به گذشته بازار است.
بورس تا کجا میتواند بریزد؟
چیزی که می‌خواهم در اینجا بگویم تجربه 13 ساله بنده است و متاسفانه شاید تلخ باشد اما واقعیت دارد و در گذشته بازار در طی این 13 سال چند بار اتفاق افتاده است و خود من به شخصه آن را تجربه کرده‌ام. افرادی که در طی این دو سال (1398 و 1399) وارد بازار بورس شده‌اند این ریزش اخیر را تا به حال تجربه نکرده بودند.
اما این ریزش بازار تا کجا میتواند ادامه پیدا کند؟
بازار سهام، کف ندارد! آنقدر قیمت یک سهم میتواند پایین بیاید که بازدهی سود سالانه‌ای که میتواند آن شرکت به ازای هر سهم به صورت سالانه بسازد (سود سهم یا EPS) به اندازه سود بانکی شود. یعنی اگر سهمی که سود آن 50 تومان است میتواند تا 250 تومان پایین بیاید. یعنی قیمت سهم‌ها تا P/E حدود 5 می‌توانند کاهش پیدا کنند. در همین حال سهم‌هایی در بازار خواهید دید که P/E آنها 4 یا 3 خواهد. علت آن است که سودی که آنها ساخته‌اند فقط برای امسال است و سال آینده نمی‌توانند این سود را تکرار کنند. فرضا اگر چند ساله آینده میانگین سود سالانه آنها N باشد قیمت سهم میتواند تا 5N تومان به راحتی کاهش پیدا کند.
بنابراین بازار تا جایی میتواند بریزد که بر اساس سود سال‌های آتی سهم، P/E فرضی سهم به 5 برسد.
حقیقت تلخ در زمان ریزش بازار بورس
توجه کنید نکته‌ی مهم و تلخ این است:
بازار زمانی که می‌خواهد رشد کند به ارزش ذاتی سهم نگاه میکند، کاری ندارد سود سهم چقدر است. همه جا می‌شنوید که می‌گویند فلان سهم فلان قدر دارایی و مال و املاک دارد. یا NAV فلان سهم فلان قدر است. فلان سهم در فلان نقطه زمین دارد و از این صحبت‌ها که به لحاظ بنیادی و ارزش گذاری کاملا درست است و بحثی در آن نیست. اما موضوع این است که وقتی بازار بورس بخواهد ریزش کند کاری ندارد که فلان سهم چقدر دارایی دارد یا فلان زمینش چقدر میارزد، بازار فقط نگاه میکند به سود سالانه سهم.
اگر سود بانکی بیشتر از آن باشد یعنی قیمت سهم هنوز جا دارد برای ریختن! متاسفانه به نادرست این منطق بازار سهام است و اگر تا امروز آن را قبول نداشتید از این به بعد قبول کنید چون واقعیت دارد. چه بخواهیم چه نخواهیم قیمت سهام را نمیتوان با قیمت گوشت و پراید و مسکن مقایسه کنیم. بازار بورس در زمان ریزش با هر بهانه ای افت میکند و در زمان رشد به هیچ بهانه‌ای رشدش متوقف نمی‌شود.
این نقدینگی و روانشناسی بازار است که باعث رشد یا افت بازار میشود. در زمانی که بی اعتمادی در بازار وجود داشته باشد و روند بازار نزولی باشد، قیمت سهام میتواند تا P/E حدود 5 پایین بیاید. از آن سمت هم هیچ سقفی برای رشد یک سهم نمیتوان متصور بود. بازارها چه در زمان افت و چه در زمان رشد معمولا بیشتر از انتظار عموم افراد ادامه پیدا می‌کنند.
نقش تحلیل در بازار سهام
در اینجا ممکن است سوء تفاهمی برای افراد بوجود آید که پس نقش تحلیل در بورس چیست؟ آیا تحلیل تکنیکال در بورس ایران جواب می‌دهد؟ با این اوصاف تحلیل بنیادی به چه دردی می‌خورد؟ این شبهات از آنجا ناشی میشود که افراد مبتدی درک درستی از مفهوم تحلیل سهام و کارکرد آن در بورس ندارند.
باید بدانید دلیل رشد سهم ورود نقدینگی یا همان ورود پول است (که باعث افزایش تقاضا میشود) و دلیل افت قیمت سهام خروج نقدینگی است (که باعث افزایش عرضه میشود). بنابراین تحلیل سهام علت رشد یا کاهش قیمت سهام نیست بلکه علت عرضه و تقاضا است. تحلیل بنیادی به دنبال علت ورود یا خروج نقدینگی است و پتانسیل‌های موجود برای ورود یا خروج نقدینگی را در آینده جستجو میکند و تحلیل تکنیکال ورود یا خروج نقدینگی را ردیابی و پیش بینی میکند.
برای مثال همان طور که در بالا گفتیم در زمان ریزش بازار بورس و یا افت قیمت یک سهم، باید به دنبال روند سودآوری شرکت‌ها بود و آن را برای سال‌های آینده پیش بینی کرد و با در نظر گرفتن P/E حدود 5 می‌توان پتانسیل کاهش قیمت یک سهم را پیش بینی کرد. آیا این کارها چیزی جزء تحلیل بنیادی سهم است؟
حتما نگاهی به مقاله تاثیر رعایت حد ضرر در بازدهی بورس بیاندازید.
بازار بورس تا کجا میتواند بریزد و چگونه میتواند پایان آن را پیش بینی کرد؟ نظر خود را در قسمت کامنت‌ها برای ما بنویسید.
