خرید و فروش حقوقیها در بورس ایران یکی از داستان‌هایی است که بسیار مورد توجه افراد حقیقی و معامله‌گران خُرد بازار است و تقریبا همه اشخاص حقیقی یک نیم نگاهی به معاملات حقوقیها می‌اندازند. اما معمولا تصورات اشتباهی از دلایل خرید و فروش حقوقیها در بورس وجود دارد که در این مقاله ضمن بررسی این اشتباهات، به بررسی تمامی دلایل خرید و فروش سهام توسط حقوقیها خواهیم پرداخت.
آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب
برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.
آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .
خرید و دانلود کتاب (قیمت با تخفیف: 45 هزار تومان)اگر نمیدانید چه تفاوتی بین سهامداران حقیقی و حقوقی بازار سرمایه وجود دارد، ابتدا مقاله سهامدار حقیقی و حقوقی چه کسانی هستند را مطالعه کنید.
همچنین پیش نیاز یادگیری این مقاله آشنایی با تابلوی معاملاتی سهم و بحث تابلوخوانی در بورس است.
دلایل خرید سهام توسط حقوقیها
همان طور که می‌دانید دو نوع سهامدار در بورس وجود دارد؛ سهامداران حقیقی مثل من و شما و سهامداران حقوقی که همان شرکت‌ها هستند (مقاله سهامدارن حقیقی و حقوقی در بورس را مطالعه کنید).
در ابتدا به بررسی دلایل خرید یک سهم توسط حقوقیها می‌پردازیم. یک سرمایه گذار حقوقی به دلایل مختلفی ممکن است اقدام به خرید یک سهم کند از جمله:
- کسب کرسی مدیریتی
- حمایت از سهم
- سرمایه گذاری کوتاه مدت
- سرمایه گذاری بلند مدت
- کد به کد حقیقی به حقوقی
- خرید دستوری
اجازه بدهید قبل از اینکه به بررسی هر کدام از موارد بالا بپردازیم، با یک سری تعاریف آشنا شویم.
سهامدار عمده کیست؟
هر فرد (شخص حقیقی) یا شرکتی که بیش از یک درصد از سهام شرکتی را در اختیار داشته باشد به آن سهامدار عمده آن شرکت می گویند. بنابراین توجه کنید سهامدار عمده الزاما سهامدار حقوقی نیست و میتواند یک سهامدار حقیقی باشد. اما نکته مهم این است که برای کسب کرسی هیئت مدیره سهامدار عمده بودن کافی نیست.
برای مشاهده ترکیب سهامداران عمده یک سهم می‌توانید به قسمت “سهامداران” در تابلوی نماد هر سهم در سایت TSETMC مراجعه کنید.
سهام مدیریتی چیست؟
برای اینکه کرسی مدیریتی یک شرکت را کسب کنید باید به تعداد مشخصی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشید که به آن سهام مدیریتی می‌گویند. بنابراین سهام مدیریتی (یا کنترلی) به سهمی گفته میشود که دارنده آن میتواند از طریق آن به اعمال مدیریت در یک شرکت بپردازد. کسی که سهام مدیریتی یک شرکت را در اختیار دارد میتواند یک یا چند عضو هیات مدیره را تعیین کند و یا با اخذ رای اکثریت اعضای هیات مدیره، میتواند مدیرعامل شرکت را نیز منصوب کند.
چقدر سهام لازم است تا بتوان کرسی مدیریتی شرکت را تصاحب کرد؟
منظور ما از کرسی مدیریتی به دست آوردن کنترل یک یا چند عضو هیات مدیره در یک شرکت است. اینکه برای این منظور مالکیت چقدر از سهام یک شرکت لازم است بستگی به ترکیب سهامداران آن شرکت و تعداد اعضای هیات مدیره دارد. معمولا تعداد اعضای هیات مدیره در اکثریت شرکت‌های بورسی 5 عضو است که در این حالت برای کسب یک صندلی هیت مدیره به 16.7 درصد سهام شرکت نیاز است.
خرید حقوقی برای کسب کرسی مدیریتی
در بسیاری از موارد یک حقوقی (شرکتی که جزء سهامداران عمده شرکت است) با هدف کسب کرسی مدیریتی و اعمال نفوذ بیشتر، اقدام به خرید سهام آن شرکت میکند. طبیعتا در این گونه موارد بعد از خرید حقوقی قیمت سهم کاهش پیدا کرده و به جای اول خود باز می‌گردد چرا که دلیل رشد سهم تنها همین خرید حقوقی بوده است.
خرید حقوقی در جهت حمایت از سهم
بحث حمایت حقوقی از یک سهم اگرچه در بین حقیقی‌ها زیاد شنیده میشود اما این اتفاق به ندرت می‌افتد. چرا حقوقی باید از یک سهم حمایت کند؟ بسیاری از افراد حقیقی، بورس را با مهد کودک اشتباه گرفته‌اند! زمانی که متحمل ضرری می‌شوند گریه کنان در شبکه‌های مجازی این جمله را تکرار میکنند: “حقوقی حمایت نکرد”.
توصیه میکنیم از این تفکر که حقوقی باید اسبابی برای سود کردن شما در بازار شود دوری کنید. حقوقیها نیز در این بازار مانند حقیقی‌ها به دنبال سود هستند. هیچ حقوقی دلش به حال سهامداران حقیقی نسوخته است. اما حقوقی‌هایی که نقش بازارگران را به عهده دارند ممکن است دست به خرید‌های حمایتی بزنند و البته این خریدها در کف‌های قیمتی انجام میشود و معمولا زمانی که سهم کمی رشد کرد، همین بازارگردان سهم‌هایی را که در کف خریده بود را به فروش می‌رساند. در واقع بازارگردان‌ها هم نوسانگیری میکنند و هم به کشف بهتر قیمت و نقدشوندگی سهم کمک میکنند. به هر حال باز هم این حرکت بازارگران معنی حمایت نمی‌دهد.
خرید سهم توسط حقوقی با دید سرمایه‌گذاری
حقوقیها در بازار بورس مانند افراد حقیقی به دنبال منافع خود و کسب سود هستند. در واقع اصلی‌ترین دلیل خرید حقوقیها بحث سرمایه‌گذاری است. این سرمایه گذاری میتواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد.
کد به کد حقیقی به حقوقی
حقوقیها گاهی ابزار دست صاحبان حقیقی خود می‌شوند و متاسفانه این فساد سیستماتیک بخشی از بورس ایران است. احتمالا داستان کد به کد را در بورس شنیده‌اید. گاهی در کف قیمتی حقوقی سهم خود را به اشخاص حقیقی که نفوذ دارند می فروشند و گاهی حقوقی در سقف قیمتی سهم را از اشخاص حقیقی ذینفع خریداری میکنند.
بنابراین یکی از دلایل خرید حقوقی میتواند کد به کد حقیقی به حقوقی باشد. این اتفاق معمولا در سقف‌های قیمتی رخ می‌دهد. در جایی که حقیقی‌ها سهم را خریداری نمی‌کنند. اما به واسطه فسادی که وجود دارد ممکن است با همانگی‌های دست‌های پشت پرده، یک حقوقی سهم را از افراد حقیقی خاص در قیمت‌های بالا خریداری کند تا این افراد خاص بتوانند سهم خود را در قیمت‌های بالا بفروشند و از سهم خارج شوند.
بنابراین می‌بینید که خرید حقوقی همیشه نشانه خوبی نیست و برخی مواقع اتفاقا نشانه بدی محسوب میشود. در بحث تابلوخوانی تا حدودی می‌توان معاملات کد به کد را تشخیص داد.
خرید دستوری
یکی دیگر از دلایل خرید حقوقیها خرید دستوری است. گاهی از بالا (اینکه این بالا کیست بماند!) حقوقیها را مجبور میکنند که در یک زمان خاص در بازار خرید انجام دهند تا در یک مقطع کوتاه از هیجان فروش بازار بکاهند. بورس ایران تا حدودی یک بورس دستوری است و دستکاری‌های زیادی از خارج بازار صورت می‌گیرد. البته برخی از حقوقیها زیر بار این دستورات نمی‌روند و در این خصوص گاها کشمکش‌هایی بین حقوقیها و بالا بوجود می‌آید.
دلایل فروش حقوقیها
همان طور که خرید حقوقیها در بورس دلایل مختلفی دارد، فروش حقوقیها نیز ممکن است با دلایل مختلفی انجام شود، از جمله:
- سیو سود
- کد به کد حقوقی به حقیقی
- فروش دستوری
- تامین نقدینگی و پرداخت بدهیها
- بازارگردانی
سیو سود حقوقیها در بورس
یکی از مهم‌ترین دلایل فروش سهام توسط حقوقیها این است که سود بدست آمده را شناسایی کنند. دقیا مانند افراد حقیقی، زمانی که یک حقوقی به هدف خود رد سرمایه‌گذاری رسیده باشد و تشخیص دهد قیمت سهم ممکن است ریزش کند، اقدام به فروش سهم خود میکند و سود خود را سیو میکند که این امر کاملا طبیعی و بدیهی است.
کد به کد حقوقی به حقیقی و سیگنال خرید سهم
یکی دیگر از دلایل فروش حقوقیها کد به کد حقوقی به حقیقی است. گاهی حقوقی سهم خود را در قیمت پایین به افراد حقیقی خاص (رانت خوارهای محترم) میفروشد. این معاملات معمولا نشانه خوبی برای سهم است و احتمالا سهم رشد خوبی در پیش خواهد داشت و یک سیگنال خرید محسوب میشود.
لزوم بررسی معاملات حقوقیها و شناسایی حقوقی‌های بد نام
فعالین بازار سرمایه باید هوشیار باشند و رفتار حقوقی‌های مختلف را در بازار شناسایی کنند و سابقه آنها را بررسی کنند. این امر از دو جهت مفید است:
- وارد سهم‌هایی که حقوقی بد نام دارد نشوند.
- اگر حقوقی خودش یک شرکت بورسی است، سهام اینگونه شرکت‌ها را خریداری نکنند.
یکی از راه‌های بررسی معاملات حقوقیها مراجعه به سایت TSETMC است. به قسمت فهرست مراجعه کنید و به بخش “سهامداران فعال هر نماد” بروید.
در آن قسمت می‌توانید معاملات روزانه حقوقیها را بررسی کنید (تصویر زیر).
آیا حقوقی طبق چارت سهم، در جای درستی اقدام به خرید و فروش سهم میکند؟ همچنین چند وقت بعد نتایج معاملات را بررسی کنید، مثلا بررسی کنید روند سهم پس از معامله‌ی فلان حقوقی چگونه بوده است. این‌ها در جایی یادداشت کنید تا فراموش نکنید. به این صورت می‌توانید عملکرد حقوقیها را زیر نظر بگیرید.
تامین نقدینگی و پرداخت بدهیها
گاهی یک شرکت حقوقی نیاز به نقدینگی دارد (پول لازم است) یا باید یک بدهی را پرداخت کند و مجبور است علی رقم میل باطنی، اقدام به فروش سهام خود برای تامین نقدینگی کند.
فروش حقوقی با هدف بازارگردانی
حقوقی‌هایی که نقش بازارگردانی یک شرکت را بر عهده دارند موظف هستند در صف‌های فروش اقدام به خرید و در صف‌های خرید اقدام به فروش سهام کنند و نقدشوندگی سهم را در سطح قابل قبولی حفظ کنند. طبیعتا بازارگردان یک نوسانگیر محسوب میشود و با سرمایه زیاد سهم را کنترل میکند.
نتیجه گیری
همان طور که مشاهده کردید خرید و فروش حقوقیها در بورس به دلایل مختلفی انجام میشود و فهمیدن هدف آنها از معاملاتی که انجام می‌دهند به سادگی امکان پذیر نیست. خرید حقوقی همیشه نشانه خوبی نیست و از آن طرف فروش حقوقیها همیشه نشانه بدی محسوب نمی‌شود. افرادی که قصد دارند پشت دست حقوقیها در بازار معامله کنند، اگر به خوبی از هدف معاملات حقوقی آگاه نباشند قطعا متضرر خواهند شد.
توصیه ما این است که وزن زیادی به خرید و فروش حقوقی ندهید و توجه زیادی به آن نداشته باشید چرا که تجربه نشان داده است، معمولا نمی‌توان دست حقوقیها را به درستی خواند. چیزی که بیشتر از معاملات حقوقی در بازار اهمیت دارد، معاملات حقیقی است. افراد حقیقی هستند که تنها دلیل خریدشان کسب سود است و معمولا پول هوشمند در اختیار افراد حقیقی است و نه حقوقیها. بر خلاف باور عموم حقوقیها در بسیاری از موارد بازیچه‌ی دست افراد با نفوذ حقیقی هستند. کسی دلش به حال سرمایه‌ی حقوقی نمی‌سوزد و متاسفانه این فساد در شرکت‌های حقوقی وجود دارد و بهتر است یک معامله‌گر خُرد خود را اسیر این بازی‌ها نکند.
