اگر کمی با مفاهیم مربوط به سهام آشنا باشید متوجه شده‌اید که یک سهم میتواند دو قیمت متفاوت داشته باشد که با عناوین قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله، در تابلوی معاملات هر سهم وجود دارد. گاهی اوقات دیده می شود که در یک روز معاملاتی، قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله سهم با هم برابر نیستند. این تفاوت چندان هم تعجب آور و دور از ذهن نیست. زیرا این دو قیمت با هم چه از لحاظ مفهمومی و چه از لحاظ محاسباتی متفاوتند. در این مقاله از سهم شناس، به تعریف قیمت پایانی، چگونگی محاسبه آن، رابطه آن با حجم مبنا و تفاوتی که با قیمت آخرین معامله دارد خواهیم پرداخت.
قیمت پایانی چیست؟
میانگین قیمتی که معاملات سهام در آن قیمت انجام شده باشد را قیمت پایانی می گویند. قیمت پایانی سهم، در واقع قیمتی است که روز بعد، معاملات بر اساس آن شروع می شوند. اما لزوماً قیمت پایانی سهم برابر با آخرین قیمت سهم نخواهد بود. این به دلیل آن است که قیمت سهام در شرکت‌ها زمانی که حجم قابل توجهی از سهام در طول یک روز معاملاتی معامله شود، می تواند حداکثر افزایش یا کاهش روزانه را داشته باشد. بحث قیمت پایانی و محاسبه آن منوط به درک مفهوم حجم مبنا است. بنابراین در فهم این مطلب عجله نکنید.
رابطه حجم مبنا و حجم معاملاتی و قیمت پایانی سهم
به تصویر زیر که در تابلوی معاملاتی هر سهم که در سایت TSETMC وجود دارد نگاه کنید. اگر نمی‌دانید تابلوی معاملاتی چیست مقاله‌ی آموزش تابلوخوانی در بورس-مقدماتی را مطالعه کنید. المان‌های موجود در تصویر همگی به یکدیگر مرتبط هستند.
اگر بخواهیم خیلی خلاصه این ارتباط را بیان کنید اینگونه می‌شود:
اگر قیمت یک سهم در بالاترین قیمت دامنه مجاز روزانه حداقل به اندازه حجم مبنای سهم معامله شود، قیمت پایانی سهم حداکثر رشد خود را در آن روز تجربه میکند و دامنه مجاز نوسان روزنه‌ی فردا بر اساس قیمت پایانی امروز مشخص خواهد شد.
اگر در فهم این روابط کمی مشکل دارید کاملا طبیعی است. اصلا نگران نباشید، چون احتمالا تمامی افراد تازه وارد به بازار سهام این مشکل را خواهند داشت. ما در یک مقاله خیلی جالب این موضوع را به زبان کاملا ساده تفهیم کرده‌ایم. قبل از ادامه این مطلب پیشنهاد می‌کنم سری به این مقاله بزنید. برای مطالعه این مقاله، بر روی “حجم مبنا در بورس به چه معنی است” کلیک کنید.
میانگین وزنی و چگونگی محاسبه آن
از اینجا به بعد بحث کمی تخصصی‌تر خواهد شد و اگر مقاله حجم مبنا را مطالعه کردید دیگر نیازی به مطالعه ادامه این بحث ندارید. زیرا آنچه را که به عنوان یک سرمایه گذار بورس باید می‌دانستید در آن مقاله وجود دارد.
میانگین وزنی برابر است با مجموع حاصل ضرب حجم هر معامله در قیمت آن معامله تقسیم بر مجموع حجم هر معامله.
اگر قیمت پایانی را یک مثلث تعادل فرض کنیم (مانند شکل زیر)، اگر قیمت های معامله شده با حجم یکسان باشند، قیمت در نقطه مرکزی تعادل را برقرار می کند. اما چنانچه قیمت ها با حجم های متفاوتی معامله شوند، میانگین قیمت، به قیمتی که بیشترین معامله انجام شده است نزدیک می شود تا سطح تعادل برقرار شود.
چگونگی محاسبه قیمت پایانی
قیمت پایانی 3 حالت کلی دارد که برای محاسبه هر یک از این حالات از فرمول های زیر استفاده می کنیم:
حالت اول: حجم معاملات سهم حداقل برابر با حجم مبنا باشد. در این حالت برای محاسبه قیمت پایانی از فرمول زیر استفاده می کنیم:
حالت دوم: حجم معاملات سهم کمتر از حجم مبنا باشد. در این حالت برای تعیین قیمت پایانی سهام از فرمول زیر کمک می گیریم:
حالت سوم: حجم معاملات سهم بیشتر از حجم مبنا باشد. در این حالت برای تعیین قیمت پایانی سهام از فرمول حالت اول استفاده می کنیم.
برای درک بیشتر مثالی با اعداد فرضی با کمک فرمول های فوق به محاسبه قیمت پایانی می پردازیم.
فرض کنید معاملات انجام شده سهامی در یک شرکت فرضی در یک روز معاملاتی به صورت زیر باشد. قیمت پایانی روز گذشته برابر با 210 تومان است. در دو حالت حجم مبنا 800 و 1200 به محاسبه قیمت پایانی روز جاری می پردازیم.
| قیمت (تومان) | حجم معامله |
| 200 | 300 |
| 215 | 270 |
| 240 | 455 |
- حالت اول: حجم مبنا را 800 در نظر بگیریم، در این صورت داریم:
قدم اول محاسبه مجموع حجم معاملات به صورت زیر است:
قدم دوم از آن جا که حجم معاملات بیشتر از حجم مبنا است، از فرمول حالت اول استفاده می کنیم:
- حالت دوم: حجم مبنا را 1200 در نظر بگیریم، در این صورت داریم:
از آن جا که در حالت اول حجم معاملات 1025 به دست آوردیم و حجم مبنا 1200 است (حجم معاملات بیشتر از حجم مبنا)، از فرمول حالت دوم استفاده می کنیم:
حجم مبنا در شرکت‌های فرابورسی
طبق قانون های تصویب شده در سازمان فرابورس ایران، حجم مبنای کلیه شرکت های فرابورسی برابر با یک است. در این صورت با اولین معامله، سهام می توانند به بیشترین و یا کمترین قیمت پایانی خود برسد. در حالت دوم، در صورتی که سهامی در یک روز معاملاتی در بازار فرابورس با قیمت و حجم های متفاوت معامله شوند، قیمت پایانی بر اساس میانگین وزنی که پیش‌تر صحبت شد، محاسبه می شود.
قیمت پایانی سهم با قیمت آخرین معامله چه تفاوتی دارد؟
قیمت آخرین معامله همانطور که از نام آن پیداست، همان قیمتی است که سهام آخرین بار در یک دوره زمانی (مثلا یک روز معاملاتی) در آن قیمت معامله می شوند. به دلیل اینکه قیمت آخرین معامله نوسانات بسیاری دارد، معمولاً برای بیان قیمت یک سهام، قیمت پایانی آن سهام را بکار می برند.
اهمیت قیمت آخرین معامله برای سفارش گذاری است. زیرا اگر سهامدار بخواهد معاملات خود را سریعاً انجام دهد، قیمت سفارش خود را نزدیک و یا معادل قیمت آخرین معامله وارد می کند. این کار، احتمال تکمیل سفارش را افزایش می دهد.
همانطور که گفته شد، قیمت پایانی، میانگین قیمت معامله شده سهام است که در یک روز معاملاتی و بر اساس حجم معاملات تعیین می شود. نکته مهم این است که ضرورتی ندارد قیمت پایانی با قیمت آخرین معامله برابر باشد و می توانند با یکدیگر متفاوت باشند.
مفاهیم پایه‌ای بورس بسیار گسترده و مهم هستند. اگر به تازگی به بازار سرمایه ورود کرده‌اید، پیشنهاد میکنیم مباحث آموزش بورس (به خصوص مفاهیم پایه) را به صورت منسجم در یک پکیج جامع اموزش بورس دریافت کنید. برای این منظور به لینک زیر مراجعه کنید.
- آموزش بورس برای مبتدیان
- فرایند آموزش موثر در بورس
- آشنایی با تعاریف، اصطلاحات و مفاهیم اولیه بورس
- سرمایه گذاری در بورس چگونه است؟
- تفاوت بورس با فرابورس و مزایای سرمایه‌گذاری در آنها
- سهامدار حقیقی و حقوقی چه کسانی هستند و چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
- قیمت پایانی سهام چیست؟ چه تفاوتی با قیمت آخرین معامله دارد؟
